Rozmowa z Anną Jelonek, dietetyczką
Posłuchaj rozmowy Tomasza Skorego:
Tomasz Skory: To co jest za oknem, nie zostawia złudzeń - mamy jesień. Ze zmianą pogody zmienia się nie tylko nastrój, ale także potrzeby organizmu. Pora na parę słów na temat jesiennej diety. Czym się różni od letniej?
Anna Jelonek: Zmienia się temperatura - jest zimno. Potrzebujemy produktów ciepłych, które rozgrzałyby nasz organizm. Lato kojarzy się z odchudzaniem, sałatkami, warzywami, sokami. Teraz pojawia się czas, kiedy powinniśmy zwiększyć swoje zapotrzebowanie energetyczne i rozgrzać organizm.
Jakie to powinny być produkty i dlaczego?
To są produkty, których się boimy, wokół których krąży wiele mitów. Boimy się je jeść, bo teoretycznie tuczą. Mam na myśli węglowodany złożone - pieczywo, kasze, ryże, makarony, płatki. To produkty, z których organizm ma najwięcej energii - na oddychanie, na ogrzanie. Są potrzebne, aby nie było deficytu energetycznego, nie było zimno, żeby nasz mózg prawidłowo funkcjonował i żebyśmy mogli spokojnie spać. Węglowodany powinny stanowić połowę naszego zapotrzebowania. Jeśli pan powinien jeść - patrzę teraz na oko z mojego doświadczenia - około 2500 kalorii dziennie, to żeby organizm prawidłowo funkcjonował,1000-1250 kalorii powinno pochodzić właśnie z tych produktów.
Sterta pieczywa, makarony, płatki…
Produkty zbożowe dają nam uczucie sytości na dłużej - na 2-3 godziny. Nie jest prawdą, że one tuczą. Każdy mówi: „Nie jem pieczywa, płatków, ziemniaków, kasz, bo tuczą" - absolutnie nie bójmy się tego. Kasza gryczana i jaglana ma dużo witamin, składników mineralnych. Kasza również rozgrzewa - w przypadku zapalenia błon śluzowych polecana jest dzieciom, młodzieży - w postaci na słodko, wytrwanie, kto jak lubi. Nie bójmy się tych produktów.
Z jednej strony pani mówi: „Nie bójmy się, bo potrzebujemy więcej energii", ale z drugiej strony niezaprzeczalne jest, że te produkty tuczą - przysparzają człowiekowi oponki, walizki z przodu. Boimy się tego i chyba słusznie. Czy jest droga pośrodku?
Droga po środku jest taka, że co za dużo to niezdrowo - jak ze wszystkim. Nawet jak uznamy produkt za stricte odchudzający, bo jest modny, ktoś mówi, że teraz jemy nasiona chia, że są na odchudzanie... Kwestia indywidualnego zapotrzebowania - każdy z nas różni się wiekiem, wzrostem, masą ciała, aktywnością fizyczną - nie powinniśmy stosować ogólnych zasad, tylko dostosować je indywidualnie do swoich potrzeb. Są też osoby, które mają różne choroby przewlekłe, mniejszą czy większą odporność - stąd większość osób w okresie jesiennym choruje. Nie jest to wynikiem krótkotrwałej diety, tylko całego sposobu odżywiania się - począwszy od narodzin, tego jak odżywiała się mama w ciąży, jak żywiła dziecko - tak budujemy odporność. To jest bardzo ważne - nasza rozmowa nic nie zmieni, jeśli ktoś włączy te produkty przez tydzień, dwa i nagle będzie oczekiwał efektów...
Z jednej strony musimy dać organizmowi więcej energii, z drugiej powinniśmy unikać dostarczania większej ilości kalorii. Ktoś, kto nie jest dietetykiem, może mieć w tym momencie słabszy moment - jak to pogodzić?
Kaloria kalorii nierówna. Musimy wiedzieć, co ze sobą niesie kaloryczność - oprócz tego, że niesie energie.
Kolega bardzo się ucieszy z wysławiania kaszy.
Niedocenione produkty, a bardzo zdrowe. Moglibyśmy porównać szklankę kaszy do jednego batonika czekoladowego - kalorycznie są takie same - mają koło 130-150 kilokalorii. Kasza ma również witaminy z grupy B, magnez – najważniejsze jest, że oprócz energii daje zastrzyk witamin. Batonik to puste kalorie – chociaż możemy tu znaleźć magnez, to zależy od jakości batona. Pamiętajmy o tym, żeby to, co jemy, miało za sobą jakość.
Mamy jeść tak, żeby starczyło na długo i było cieple. Ciepłość posiłku też ma znaczenie jesienią?
Zawsze powinien być jeden posiłek na ciepło w ciągu dnia - czy to jest okres jesienny czy letni. Perystaltyka jelit jest bardzo ważna - często Polacy mają z tym problemy. Oprócz zawartości błonnika w diecie - nie zapominajmy o tym, żeby były w niej cieple posiłki. Zimne produkty w okresie jesiennym ochładzają organizm. Będzie nam cały czas zimno - ważne jest, żeby żołądek dostał coś ciepłego.
Dietetycy pewnie częściej są pytani o dietę odchudzającą, niż o zrównoważoną. Jesienią to chyba trudniejsze… Jak nie dopuścić do tego, aby większa dawka energii poszła nam w oponkę?
Popadamy w skrajności – często, kiedy jest okres letni wszyscy się odchudzają, stosują diety eliminacyjne do 1800 kalorii.
Dieta jest pełna owoców, warzyw - to jest łatwiejsze w lecie.
Tak, ale nie zdajemy sobie sprawy z tego, co się wydarzy potem - myślimy na chwilę. Trzeba się pokazać – jest lato, bikini, ważna uroczystość– więc odchudzamy się.
Trzeba być fit.
Kiedy przychodzi okres jesienno - zimowy zaczynamy jeść, bo organizm potrzebuje więcej energii - ze względu na różnice temperatur. Ci, którzy odżywiali się źle - mam na myśli diety eliminacyjne, które nie spełniały indywidualnego zapotrzebowania w stosunku do masy ciała...
Okresowe, żeby wywołać krótkotrwały „efekt bikini”.
Metabolizm spowalnia się i następuje efekt jojo. Te osoby mają często problem - to jest bardzo zauważalne wśród moich pacjentów – mówią: „jest okres jesienno-zimowy, znowu tyje - dlaczego tak się dzieje?". Jeżeli będziemy jeść zgodnie ze sobą, z tym ile potrzebujemy, co robimy, czy nasza aktywność fizyczna jest większa czy mniejsza…. Jeśli do tego dostosujemy odpowiednią ilość energii - nie ma możliwości, aby w okresie jesienno-zimowym przytyć.
Obiecuje pani?
Obiecuję.
Na koniec chcę zweryfikować opinię znajomego, który trzyma linię, opierając się - jak twierdzi - na prostej zasadzie: nie je białych rzeczy. Twierdzi, że jak się bliżej zastanowić, to większość rzeczy, które nie służą zdrowiu i kształtowi ciała - jest biała. Poza białą wódką, ale to był żart. Jest w tym coś?
Nie uogólniałabym - mamy białe warzywa: kalafior, cebulę, czosnek, które zawierają naturalny antybiotyk – allicynę. On jest bardzo pomocny w okresie jesienno-zimowym. Nie bójmy się tych produktów – mimo, że są białe. Tutaj mamy pewnie na myśli nabiał. Część społeczeństwa - około 60 proc. - nie trawi laktozy, czyli dwucukru, który tam się znajduje. Stąd wzdęcia, problemy żołądkowe, złe samopoczucie. Po pierwsze rozsądek - w odpowiednich ilościach wszystko jest dla ludzi. Nie popadajmy w paranoję i nie uogólniajmy zasad żywieniowych.
Nie uogólniając - o diecie jesiennej.
